Onlangs gaf ik een cursus in het maken van ePubs met InDesign. Tot mijn verrassing bleek de klant niet te beschikken over de laatste versie van InDesign, maar over CS5.0. “Daar kan het ook mee”, besloot ik. Gaandeweg realiseerde ik hoe veel nieuwe mogelijkheden we ondertussen hebben gekregen met alle updates van InDesign. Daarom geef ik je hier een opsomming, zodat je ziet dat het aanschaffen van een nieuwe versie van software soms echt de moeite waard is. Er zijn veel ePub verbeteringen in InDesign.

Kaft van ePub op de boekenplank

Als een ePub is gedownload, staat ie tussen alle andere gedownloade (en gekochte) boeken. Het is prettig als je er een herkenbare afbeelding op kwijt kunt. In CS5 moesten we gebruik maken van het menu Bestand, Nieuw, Boek. Het eerste document werd daarin gebruikt voor de afbeelding, en het tweede document was het binnenwerk. Omslachtig! Nu kunnen we eenvoudig een externe afbeelding aanwijzen als kaft-afbeelding. Of we vragen om een afbeelding te laten genereren van de eerste pagina van je InDesigndocument. Extra tegenvaller: tegenwoordig wordt de kaft in een ePub anders gedefinieerd, waardoor iBooks de afbeelding niet laat zien die was ingesteld met de ‘oude methode’.

ePub opties voorpagina

Het toevoegen van een omslagfoto kan met een externe afbeelding, of door de eerste pagina te laten omrekenen naar een plaatje.

Metadata van ePub. Verbeterde invulvelden.

Bij elke publicatie hoort metadata. Daarin staat wie de uitgever is, waar het boek over gaat, en via welke zoekwoorden je het boek zou kunnen vinden als je online gaat shoppen. Ook de uitgiftedatum. Schande om te zeggen: CS5 voegde geen datum toe aan het bestand. En een boek dat geen uitgiftedatum heeft, is officieel nooit uitgegeven. Zonder deze metadata zou je bestand ongeldig kunnen worden verklaard. Tegenwoordig gaat ook de datum mee in de metadata, en kunnen we via een eenvoudig paneel de minimale gegevens invoeren en toevoegen aan een te maken ePub.

Metadata in een ePub

De belangrijkste metadata kun je al direct vanuit InDesign toevoegen.

ePub versie 2 of 3. Verbeteringen voor voetnoten.

In de tijd van CS5 was er alleen nog maar sprake van een ePub versie 2. Later is er ook versie 3 bij gekomen. Dat is meer de standaard van nu. Als je nu een ePub maakt, kun je kiezen of je compatible wilt zijn met de oude standaard, of met de nieuwe. Wil je dat het document gelezen kan worden op àlle eReaders, of voornamelijk op de nieuwere? Bij ePub versie 3 kun je ook multimedia insluiten in het bestand. Zoals filmpjes. Wel wordt daar je ePub natuurlijk een stuk zwaarder van.

Voetnoten als popup

Sinds versie 3 is er een mogelijkheid gekomen om een voetnoot in de tekst te laten verschijnen als pop-up. Die verschijnt dan op de plek van de voetnootmarkering. Dat is veel fijner/mooier dan de voetnoottekst achter de desbetreffende alinea te zetten of helemaal achteraan. In CS5 hadden we niet eens keuze. De voetnoten kwamen altijd achteraan.

Voetnoten in een popup

Een voetnoot die vertoond wordt op de plek van de voetnootverwijzing. Dat is netjes!

Indexen met hyperlinks

Als je een lijvige publicatie maakt, wil je wel eens achterin je document een trefwoordenregister maken, een index. Dat is redelijk eenvoudig in te stellen met InDesign. Jammer alleen als de paginacijfers uit de index niet klikbaar zijn! Dan heb je er niets aan in een ePub. Tegenwoordig is dat opgelost, en werken ze automatisch.

Typografische vormgeving: betere ePub uit InDesign

Als vormgever maak je je altijd wat druk over hoe de tekst er uit ziet. Niet alleen wil je lettergrootte en kleur instellen, maar ook lettertype en stijl. Vroeger sloot InDesign de fonts wel in, maar snapte je eReader (zoals iBooks) daar niet zo veel van: je zag het alleen terug in de koppen. Tegenwoordig zijn Adobe en Apple elkaar daarin tegemoet gekomen, en is het insluiten van fonts geen probleem meer. Gebruik OpenType en Truetype.

Koppen met een exportlabel

Alle koppen kunnen nu aangestuurd worden als een h1, h2, h3, enzovoorts. Dit doe je door de alineastijl goed in te stellen. Daarmee maak je niet alleen dat de vormgeving is verzekerd, maar dat ook de structuur van je tekst klopt, zoals dat bij websites ook altijd moet. Een ePub is immers ook een HTML-bestand. Ook tekenstijlen en objectstijlen, celstijlen en alineastijlen kunnen nu voorzien worden van exportlabels. Al die labels zijn handvatten waarmee je de vormgeving in de ePub kunt verbeteren.

Exportlabels in een ePub

Exportlabels zijn nu instelbaar op teken-, alinea- en objectniveau.

Niet alleen in koppen maar ook in platte tekst

Die oudere versie van InDesign sloot de lettertypes wel in, maar iBooks liet dat niet toe op andere elementen dan koppen. Dat is nu wel opgelost: als je wilt, kun je de lettertypes van jouw keuze insluiten in een ePub.

Weduwen en wezen

Helaas exporteert die oude versie van InDesign geen instelling mee voor weduwen en wezen. Dat maakt dat de eerste regel van een nieuwe paragraaf helemaal alleen onderaan het scherm zou kunnen staan, en de resterende tekst van die paragraaf op het volgende scherm. Dat is nu dus gewoon opgelost.

GREP

Met General Regular Expressions Parser in InDesign kun je patronen laten herkennen. Je kunt bijvoorbeeld alle prijzen in een tekst automatisch laten herkennen, en zorgen dat het valutateken en het bedrag nooit uit elkaar valt en op twee regels staat. Nu wordt in ieder geval een markering gemaakt in de ePub waardoor ik ook in de ePub er voor kan zorgen dat de prijs en het valutateken bij elkaar blijven.

Gebruik GREP in InDesign

Door GREP binnen een alineastijl te gebruiken heb je straks meer grip op het uiterlijk van je ePub.

Lijsten (genummerd en ongenummerd)

Ik heb me altijd verbaasd over lijsten: waarom kan ik de vormgeving van platte tekst wèl, en die van lijsten niet meteen meenemen vanuit InDesign? Ik was verplicht om in de .css-beschrijving nog extra instructies te maken voor (on)genummerde lijsten. Gelukkig hoeft dat nu niet meer. Weer een reden minder om de ePub open te schroeven met Springy of Betterzip of Winzip.

Vormgeving van objecten: steeds betere ePub.

In de 5.0-versie van InDesign bestonden er nog geen instellingen voor exportopties per object. Je kunt nu een tabel die niet goed mee komt in een ePub laten omzetten naar een plaatje. Dan blijft de vormgeving gegarandeerd intact (ten koste van doorzoekbaarheid van de tabeltekst). Dat kon vroeger helemaal niet! Tabellen waren een probleem. Slagschaduwtjes, afgeronde hoeken: het ging allemaal verloren.

Schaalbaar ten opzichte van schermbreedte, of vast

Nu kun je een aparte afbeelding selecteren, of een los tekstvak, en instellen dat deze schermbreed vertoond moet worden. Zo hebben bijschriften bijvoorbeeld niet een klein gedeelte van de breedte van het scherm (uitgedrukt in pixels) maar de volle breedte van je eReader (uitgedrukt in percentages van de breedte). Dat scheelt me een hoop irritatie.

ePub exportopties

Je kunt per object aangeven hoe deze verwerkt en geplaatst moet worden in een ePub.

Vormgeving van tabellen in een ePub

Waar tabellen vroeger maar matig werden meegenomen in de ePub, kun je nu zien dat InDesign ze veel nauwkeuriger beschrijft. En dus zien ze er ook veel beter uit dan vroeger. Maar werk wel met alineastijlen, celstijlen en eventueel tabelstijlen: dat helpt enorm.

Startend met een document dat voor print was gemaakt

Ik blijf het een risico vinden, en je komt soms wat narigheid tegen, maar je kunt een InDesigndocument nemen dat is opgemaakt met losse tekstkadertjes en losse afbeeldingen.

artikelen in een ePubDe tekst is dan dus niet verbonden als één artikel. Door het deelvenster Artikel te gebruiken kun je zelf bepalen in welke volgorde alle teksten en afbeeldingen voorbij moeten komen.

Ook kunnen we al een hele tijd een illustratie verankeren aan de tekst die er naast staat (met dat blauwe knopje dat je ziet als je een illustratie aantikt). Hierdoor weet je zeker dat de illustratie op de juiste plek tussen de tekst wordt vertoond in de eReader. Met – als je dat instelt – een beetje witruimte boven en onder de illustratie.

Vaste layout in een ePub3

Sinds 2014 hebben we de ePub met vaste layout. Ja, die kon je al wel eerder maken, maar niet handig. Nu is het een eenvoudige instelling, zoals het hoort. Eigenlijk zoals je een PDF maakt. Een ePub met vaste layout behoudt zijn paginavorm zoals je hem ziet in InDesign. Je kunt hem niet op alle eReaders lezen: de oude apparaten vallen dus af.

Animaties en interactiviteit

Sinds oktober 2014 kunnen de animaties van InDesign gebruikt worden in een ePub met vaste layout. Dus knoppen, animaties, films, geluid: het werkt gewoon. Okee, er zijn nog kinderziektes, maar voor het eerst kan een ePub de plek in gaan nemen van een interactieve PDF.

Wensen

Zoals met wel meer dingen, word ik er enthousiast van. Ik heb nog wel wat punten die ik zou willen zien verbeteren in de manier waarop InDesign de ePub maakt, of in de standaardisering van het bestandsformaat. Per januari 2015 zijn dat de volgende:

  • Ik zou, net zoals met PDF, een exportinstelling vast willen kunnen leggen om een ePub mee te maken. Vast leggen, en importeren en exporteren natuurlijk.
  • Een animatie die ik met Edge Animate maak, moet het óók kunnen doen in de ePub.
  • Ik zou heel graag iframes willen kunnen gebruiken. InDesign kan ze al wel maken, maar het werkt nu nog alleen in een app die de DPS-techniek gebruikt. Door een iframe kan ik een video afspelen op de bladzijde (vaste layout), terwijl die video elders staat en wordt geladen tijdens het lezen.
  • Voor lijsten en sublijsten zou ik een aansturing willen voor vormgeving. Mijn ePub met vloeibare layout mist deze aansturing.
  • Een methode (anders dan hacken in de HTML) om te zorgen dat illustraties en bijschriften met de tekst mee lopen maar ook altijd bij elkaar blijven.
  • Een methode om te zorgen dat een kop altijd bij de eerste twee regels staat van de paragraaf die er op volgt. Daardoor voorkom je dat een subkopje onderin je scherm staat (vloeibare layout) met de erop volgende paragraaf op een volgende bladzijde.
  • Een preflightcontrole die de problemen aankaart waar ik tegenaan kan lopen bij het maken van een ePub.
  • Los van InDesign: ik zou het fijn vinden dat webbrowsers een ePub konden laten zien, zoals ze nu een PDF ook kunnen laten zien. Dus gewoon in de browser. Nu wordt het als bestand gedownload en blijft het als bestand staan op mijn apparaat. Voor het snel lezen van informatie is dat niet altijd gewenst.

Wat zou jij nog willen veranderen met betrekking tot ePub? laat het me weten. Of vul het even aan bij de wensenlijst van Adobe.

Laat knoppen zien
Verberg knoppen
peter maas

Gevonden wat je zocht??

Anders heb ik nog wel wat gratis tips voor je. Met betrekking op jouw werk, natuurlijk. Laat dan in ieder geval even je mailadres achter. En geef aan waar je belangstelling ligt. Dan hoef je niet meer te zoeken naar goede tips op deze site, maar krijg je ze meteen in je mailbox!

Interessegebied – Ik werk met (meerdere mogelijk):

Inschrijving gelukt! Binnenkort gratis tips.