De ene 2 is de andere niet: gebruik OpenType Superior

Wanneer je die 2 achter de m wilt veranderen in een kleine hoge 2 moet de vorm aangepast worden. Natuurlijk heeft elk programma wel de mogelijkheid om een 2 te verkleinen. Maar dat is typografisch gezien niet de beste methode. Tegenwoordig gebruik je OpenType lettertypes, en veel van deze lettertypes hebben meerdere schrijfwijzes voor het zetten van een cijfer. Zelfs de Calibri (ik noem hem wel eens ‘de nieuwe Arial’) heeft er mogelijkheden voor.

Eerst even testen

Zet maar eens wat tekst neer in InDesign, bijvoorbeeld Plaatsaanduidingstekst/Placeholdertext. Dat mag in de Calibri, maar andere lettertypes zijn ook geschikt. Welke? Dat kun je eenvoudig ontdekken. Zet in de tekst het getal 22. De eerste 2 selecteer je, en je verandert die in Superieur via het knopje bovenin het regelpaneel. De tweede 2 selecteer je, en je gaat nu rechtsboven op het scherm via het menu van het regelpaneel naar OpenType, Superscript/Superior. Zie je een verschil tussen de twee tweeën? Dan is de tweede variant de beste. Als je het verschil niet ziet, stonden er waarschijnlijk al vierkante haakjes om [Superscript/Superior]: dat geeft aan dat bij jouw lettertype de typografische variant niet werkt.

Verkleinde variant of opnieuw ‘getekend’?

Als je het verschil kunt merken in de tweeën, kun je zien dat de eerste variant verkleind is ten opzichte van de resterende letters van de tekst. Door dat verkleinen wordt de dikte ook minder. Daardoor ziet hij er lichter uit dan de omgevende tekst. In de voorkeuren van InDesign (Geavanceerde tekst) wordt een standaard instelling benoemd waar het knopje T1 gebruik van maakt. De 2 die is gekozen als Superscript/Superior is door de letterontwerper gekozen als betere vorm. Dus waarom zouden we die niet gebruiken? Alleen omdat dat meer werk is? Echt niet! InDesign is professioneel genoeg om dit slim op te lossen (Ik zou willen dat het in Webdesign net zo eenvoudig was).  
Opentype alternatieven

Zoek&Wijzig gebruiken met GREP in InDesign

Gebruik ctrl-F of Command-F. Dat is de toetscode voor het doen van een Zoekopdracht, zoals die onder het menu Bewerken zit. In het zoekvenster ga je niet werken met het zoeken van tekst, maar wordt de zoekopdracht gedaan met het tabblad GREP. Daarmee wordt de zoekopdracht wat kryptischer, maar ook krachtiger.
  • We willen zoeken in de tekst naar alle tweeën die voorafgegaan zijn door een m.
  • En soms staat er nog een spatie tussen de m en de 2, maar die willen we dan meteen verwijderen.
  • En tegelijk geldt dit ook voor een 3. Want als we vierkante meter goed kunnen krijgen, dan kan het ook met kubieke
Als je in het dialoogvenster zit voor zoeken en wijzigen, kies dan meteen voor het tabblad GREP in InDesign (General Regular Expressions Parser). Daarin kun je complexere zoekopdrachten doen dan in het Tekst-tabblad.
  1. Kies uit het menu rechts, onder het apenstaartje (@) voor Zoeken naar, Overeenkomst, Positieve Lookbehind. Dat geeft (?<=). Aan deze code moeten we nog wat toevoegen.
  2. Achter het laatste haakje zet je een 2. Voor het laatste haakje zet je de m. Deze zoekopdracht zal alle 2-tjes vinden die voorafgegaan zijn door een m. Maar het zal een eventuele verandering alleen doen op die 2, en niet op de m.
  3. Maar we willen ook de eventuele spatie vinden die soms achter die m wordt gezet. Dat kunnen we doen door vóór die 2 te gaan staan in het zoekvenster. En dan te kiezen voor Jokertekens, Willekeurige spatie. InDesign vertolkt dit als \s.
  4. Omdat het vraagteken er soms wel en soms niet is, willen we een vangnet maken voor deze onzekere situatie. Dat kan door achter de \s te kiezen voor Zoeken naar, Herhalen, 1 of meer keer. InDesign vertolkt dit in een +.
  5. We kunnen nu alle 2 achter een m vinden, met of zonder tussen-spatie. Als we ook een 3 willen kunnen vinden voor kubieke meters, moeten we achter de 2 nog een 3 typen, en om die twee getallen heen vierkante haakjes zetten. [zoals deze]. Dat kun je ook vinden door Zoeken naar, Overeenkomst, Tekenset te kiezen. Maar je kunt die haakjes nu beter zelf even om de 23 heen zetten. De zoekopdracht luidt nu al: (?<=m)\s?[23]
  6. We kunnen nu alle tweeën en drieën vinden waar een m voor staat met of zonder spatie. Wat willen we daar mee doen? Die willen we veranderen in een Superscript/Superior 2 of 3, en we willen meteen van die tussen-spatie af, als ie er staat.
    • Het weghalen van die eventuele tussenspatie moet je doen door in het vak voor Zoeken de spatie te benoemen als een apart element. En de 2 of 3 als een volgend apart element. Dat kan door er ronde haakjes omheen te zetten (deze dus). De zoekopdracht verandert daarmee in (?<=m)(\s?)([23]). In het gedeelte voor Wijzigen in moeten we dan alleen $2 invoeren. Daarmee geven we aan dat we alleen de 2 of 3 willen overhouden, en dat de eventuele spatie (het eerste gevonden element) mag vervallen.
    • In het gedeelte voor Opmaak Wijzigen, onderin het dialoogvenster Zoek&Wijzig moet je nu nog kiezen dat de vorm van die 2 of 3 veranderd moet worden. Namelijk niet meer die omhoog gevallen kleine 2, maar een mooie Superieure 2. Tik op het loepje naast het vak Opmaak Wijzigen, en kies voor Standaard Tekenopmaak in de linkerkolom. Kies daarna voor Positie, Opentype Superior/Superscript. En klik op OK.
  7. Als je denkt dat dit ingewikkeld is, dan heb je nog gelijk ook. Maar gelukkig kun je deze zoek-opdracht bewaren. Rechtsboven in het zoek&wijzig-venster vind je een knop om je zoekopdracht te bewaren: hij komt dan in de keuzelijst terecht waarvandaan hij altijd opnieuw is op te roepen. En zo helpt het wel heel snel om de gewraakte vierkante en kubieke meters er goed in te krijgen.
 

Zoekopdrachten van GREP in InDesign opslaan op schijf

Wanneer je meer zoekopdrachten gebruikt en je wilt deze speciale zoekopdrachten wijzigen, kun je ze vinden als bestand in de Verkenner of Finder. Ze zitten in een mogelijk verborgen map op je computer, tussen de persoonlijke mappen. Zoek maar naar de naam van de bewaarde opdracht, en gij zult vinden. Van daar uit kun je de opdracht ook delen met anderen of back-uppen.

Je kunt bij Pixels en Pagina’s wel meer tips vinden over GREP. Gebruik het kruimelpad bovenin de pagina. Of ga direct naar een voorbeeld van GREP in de Alineastijlen.

Wil je meer van dit soort tips, toegepast op jouw praktijk?

vraag dan een maatwerktraining aan.

Laat knoppen zien
Verberg knoppen
Gevonden wat je zocht??

Gevonden wat je zocht??

Anders heb ik nog wel wat gratis tips voor je. Met betrekking op jouw werk, natuurlijk. Laat dan in ieder geval even je mailadres achter. En geef aan waar je belangstelling ligt. Dan hoef je niet meer te zoeken naar goede tips op deze site, maar krijg je ze meteen in je mailbox!

Interessegebied – Ik werk met (meerdere mogelijk):

Inschrijving gelukt! Binnenkort gratis tips.