In dit artikel leg ik uit wat je kunt doen om tekst op de basislijnen te zetten in InDesign en waarom dat belangrijk is. Voor veel InDesigngebruikers zal deze tip deels bekend zijn, maar ik vertel je nog over drie extra varianten, om het uitdagend te houden. Het is wel een fors artikel geworden, maar daar staat dan ook alles in. Ook heb ik een video gemaakt om het nog eens uit te leggen. Voor als je visueel ingesteld bent.

Waarom is er het basislijnraster?

Het is een methode om het ontwerp dat je maakt er professioneel uit te laten zien. En niet amateuristisch of rommelig. Zie het als een hulpmiddel, maar gebruik het niet als een ijzeren wet. Wanneer je op één pagina twee kolommen tekst naast elkaar zet, willen we dat de regels van die tekst op dezelfde hoogte staan.

We vinden het netter staan als die regels met elkaar zijn uitgelijnd. Je merkt het al op één pagina, maar het telt ook voor de schoon- en weerdruk (de voor- en achterkant van het papier. We willen namelijk niet zien dat de ruimte tussen de regels aan onze kant de tekst laat doorschemeren die op de achterkant staat. Zeker bij dun papier heb je dat risico.

We zorgen er dus voor dat in InDesign alle platte tekst, body tekst, broodtekst of hoe je hem ook wil noemen op een zelfde register staat. Soms de kopjes en tussenkopjes ook. Dat is het basislijnstramien.

Let op: het gebruik maken van het basislijnstramien is niet alleen een kwestie van teksteigenschappen: er komen ook documenteigenschappen aan te pas. En objecteigenschappen.

Tekst die niet op basislijnraster staat. Regels staan niet op dezelfde hoogte.

Niet zo,

Tekst die op basislijnraster staat. Regels staan op dezelfde hoogte.

maar zo.

Tekst die niet op basislijnraster staat. Regels van de achterkant van het papier schijnen door.

Want dit is helemaal lelijk. Tekst op de achterkant van het papier (schoondruk/weerdruk) schemert door in het regelwit. Uitlijnen is dus gunstig voor kolommen naast elkaar, en ook voor schoon- en weerdruk.

Hoe gebruik je het basislijnraster in InDesign?

Meestal gaat het in volgorde op deze manier: je hebt een plan gemaakt voor hoe je platte tekst er uit ziet. Dus je hebt lettergrootte, regelafstand, spatiëring en dergelijke al bepaald.

1. Maak eerst de lijnen maar eens zichtbaar

Met dit knopje toon je de basislijnenDat doe je bijvoorbeeld via het menu Weergave, Rasters en Hulplijnen, Basislijnraster tonen. Je kunt ook dit knopje bovenin je scherm gebruiken (de eerste van deze drie). Als je de horizontale blauwe lijntjes nog niet ziet, moet je verder inzoomen. Vergroot het beeld dan uit. Of je zit in de voorvertoningsmodus te werken: schakel dan weer terug naar normaal.

 

2. Daarna bepaal je de regelafstand van je lopende tekst

Dan zoek je op wat de regelafstand is van die meest voorkomende tekst.

Wat is de regelafstand van de tekst?

In mijn voorbeeld is dat: regelafstand 14 punten.

De regelafstand tussen haakjes?

Als er bij jou een getal staat tussen haakjes, dan heb je de afstand niet zelf gekozen. InDesign gebruikt dan de lettergrootte, vermenigvuldigd met 120% (dat is de standaard waarde bij de eigenschappen van Uitvullen). Ik zou het aanpassen, want automatische regelafstand is niet consequent en niet betrouwbaar.

Standaard maakt InDesign de regelafstand 120% van de corpsgrootte.

 

 

3. Dan ga je naar de voorkeuren, bij de categorie Rasters

Onder Windows is dat via het menu Bewerken, op Macintosh zit dat onder het menu InDesign, helemaal linksboven op je scherm.

Basislijnraster op 14pt zetten

Daar geef je aan dat de toename bij elke rasterlijn telkens 14pt is. Dat is diezelfde afstand als waarop je tekst al stond ingesteld. Dat had je hiervoor net al gevonden. Het getal mag niet kleiner zijn dan de feitelijke regelafstand die al aan de tekst verbonden is, want dan pakt InDesign zometeen elke tweede basislijn. En dat wil je niet.

4. Dan zet je de tekst op die lijnen vast

Je selecteert je tekst, en kiest voor dit knopje.Zet tekst vast op basislijnen in het regelpaneel

Zet tekst vast op basislijnen in het deelvenster Alinea

Je vindt deze knopjes bovenin het regelpaneel (bij alinea-eigenschappen). Of bij het losse deelvenster van Alinea (waar je ook kunt komen via het nieuwe Eigenschappen-venster). De geselecteerde tekst staat dan in beide kolommen op gelijke regelposities. Daar zorgt het basislijnraster nu voor.

Dus het zijn 4 dingen, tot nu toe:

  1. Maak desgewenst de lijnen zichtbaar. Als ze eenmaal zijn ingesteld hoef je ze niet meer te zien.
  2. Weet wat de al ingestelde regelafstand is van de tekst
  3. Stel die in bij de voorkeuren (toename elke …, bij Rasters)
  4. Zet de tekst op de blauwe lijnen door dat knopje te gebruiken.

Lekker handig: doe dat in een alineastijl

Natuurlijk werk je met alineastijlen in InDesign. De eigenschap om op de blauwe lijnen te staan kun je vastleggen in zo’n stijl. Dan kun je met één klik de tekst fatsoeneren. So far so good.

Fine-tunen van basislijnstramien

Voor mij is hiermee de kous nog niet af. Ik wil dat de start-definitie van de basislijnen wordt aangepast. Dus: terug naar de voorkeuren, bij Rasters. Ik pas 4 dingen aan.

Start het basislijnraster vanaf de bovenste marge.

  1. Als ik die lijnen wil zien, vind ik blauw wel een rotkleur: veel te aanwezig. Ik kies liever voor een licht grijs.
  2. Begin: 14pt. Of wat de afstand ook was die je had gekozen bij ‘toename bij elke’. Vergeet die pt niet, want anders denkt InDesign dat je mm bedoelt. Hij rekent de waarde in pt zelf wel om naar mm als je het veld verlaat. Als ik dit niet aanpas, kan InDesign de eerste regel van mijn platte tekst ook net nog in de bovenmarge van mijn pagina kwijt. Dat is buiten de zetspiegel, en dat wil ik niet (de zetspiegel is het gedeelte binnen de marges, waar je hebt bepaald waar het leeuwendeel van je content moet komen).
  3. Ten opzichte van: bovenste marge. Nooit ten opzichte van bovenrand pagina. De reden is dat ik soms achteraf nog de bovenmarge wil aanpassen. Ik vind het dan superfijn dat de basislijnen mee schuiven.
  4. Weergavedrempel zet je soms wat hoger in, bijvoorbeeld op 100%. Dat maakt dat je de lijntjes alleen maar zal zien als je geen verkleinde weergave van je pagina’s hebt.

Tussenkopjes nog wat aanpassen in InDesign

Soms moet je dan bij de subkopjes in je tekst nog wat veranderen. Een subkopje heeft soms een wat forsere lettergrootte. Maar je kunt niet daarbij meteen ook de regelafstand groter maken: als tussenkopjes ook op het basislijnstramien plakken zouden ze een extra regel wit gebruiken. Dan komen ze op een regelafstand van 2x14pt in mijn voorbeeld. Voor een tussenkopje zet ik dus soms de regelafstand nog iets kleiner dan de lettergrootte. Dat leg je natuurlijk ook weer vast in een alineastijl.

Subkoppen op basislijnstramien, dus kortere regelafstand.

Kleine waarschuwing: documentvoorkeuren zijn veranderd.

Omdat je nu de voorkeuren voor dit geopende document hebt veranderd, kun je niet meer handig even dit bestaande tekstkader kopiëren, en plakken in een ander document. Want elk nieuw document gebruikt zijn eigen voorkeuren. Standaard staan die op 12pt. Wanneer je dit tekstkader plakt in een ander document (met de standaard 12pt afstand) zal de tekst op regelafstand 24pt komen. Elke tweede basislijn wordt dan gebruikt.

Nog een waarschuwing: kleine kaders, en tabellen

Je tekst MOET nu op een basislijn staan. Als je tekstkader heel krap om je tekst past, en je schuift je kader een klein stukje omhoog of omlaag, past soms de tekst er niet meer in. Dat merk je bij kaders die nog geen 2 regels hoog zijn.

Tekst in tabellen hoef je niet op de basislijnen te zetten, want tabellen lijnen op een andere manier met elkaar uit. Vaak door de celkleur, of de celranden. Voor tabellen zet ik het graag af.

Bijschriften mogen afwijken. Variant 1 in het gebruik van basislijnraster.

Bijschriften naast een illustratie worden vaak in een iets kleinere letter gezet, met een wat kortere regelafstand. Maar het is prima mogelijk om het netjes en snel uit te voeren.

Bijschriften hoeven niet helemaal op het basislijnstramien. Alleen de eerste regel maar.

In bovenstaand voorbeeld zie je dat de blauwe tekst een kortere regelafstand heeft dan de zwarte platte tekst. Toch staat de eerste regel van die blauwe tekst altijd gelijk met een van de regels uit de platte tekst (die op het basislijnstramien staan). Dit gaat heel eenvoudig:

Eerst zet je alle blauwe tekst op de basislijnen. Daarna gebruik je het hamburgermenu van het regelpaneel, of het hamburgermenu van het deelvenster Alinea. Je kunt daar namelijk kiezen voor Alleen eerste regel op raster uitlijnen. De resterende blauwe tekst staat dan op zijn eigen kortere regelafstand. Maar het begint altijd op gelijke hoogte met de zwarte bodytekst ernaast. Opslaan in je alineastijl: Superhandig!

Wel op basislijnraster, maar alleen de eerste regel.

Objecten hebben een eigen basislijnraster vanaf bovenkant pagina. Variant 2.       

Niet alleen kan de vormgeving van tekst gedefinieerd worden via de documentvoorkeuren. Maar ook kunnen object-eigenschappen van het tekstkader een invloed hebben. Dat is Opties Tekstkader, in het Objectmenu.

Opties tekstkader voor een tweede basislijnstramien

Je zou kunnen denken aan extra tekstkadertjes over een foto heen, met daarin een soort bijschriftjes die iets vertellen over wat er in de foto staat.

Tekst op basislijnen met eigen basislijnraster

Deze teksten vallen wat mij betreft niet terug op het basislijnstramien van het hele document. Want dat staat nu op 14pt. Dat is prima voor de platte tekst. Maar niet voor deze bijschriften. Die moeten op 11pt regelafstand staan, en liefst wel met elkaar uitgelijnd.

Stel de tekst zelf in als ‘Uitgelijnd op basislijnraster’

Dat gaat op dezelfde manier als met de platte tekst hierboven. De tekst staat nu in een regelafstand van 14pt. Dat is nog te veel. Dat gaan we aanpassen.

  1. Je tikt het tekstkader aan waar het bijschrift in staat. Mag je met het eerste pijltje doen, zelfs voor alle drie tegelijk.
  2. Dan ga je naar het menu Object, Opties tekstkader. Neem het tweede tabblad (opties basislijn) en activeer het kruisje voor Aangepast basislijnraster gebruiken.
  3. Stel in dat ze vanaf de bovenrand van de pagina, vanaf 0mm een eigen raster gebruiken van telkens 11pt. Klik OK. Nu gebruikt de tekst niet meer de 14pt van de documentvoorkeuren, maar de 11pt van de objecteigenschappen.
  4. Maak hier gerust een objectstijl van die gelinkt is aan de juiste alineastijl: vet handig en snel klaar.
Laat tekstkaders hun eigen basislijnstramien gebruiken.

Objecten gebruiken een basislijnraster vanaf de eigen bovenrand. Variant 3.

In deze variant gebruik ik ook de opties van het tekstkader. Net zoals variant 2. Alleen heb ik hier gekozen om ze anders in te stellen.

Je ziet het blauwe basislijnraster van het document in de achtergrond staan. Dat gebruik ik niet. Want de bedoeling in dit document is dat de vraagprijs altijd op dezelfde hoogte staat in het tekstvak. Ongeacht hoe lang iemand van stof is bij de beschrijving van zijn boot. De verkoper heeft 1 tot 5 regels ruimte om de beschrijving in te vullen.

  1. De eerste blauwe tekst, het nummer, en de beschrijvende tekst staan allemaal niet op het basislijnstramien.
  2. De vraagprijs is de eerste die op ‘de basislijnen’ moet komen te staan. Die basislijn wordt gemaakt vanaf de bovenkant van het tekstkader zelf. In oranje.
  3. Dus omdat de tekstkaders zelf al een instelling hebben van eigen basislijnraster, zal dat altijd voorrang krijgen boven het documentbasislijnraster.

Wil je meer weten over het automatiseren met InDesign? Kijk dan eens naar een cursus InDesign en XML.

Tekstkaders hebben een basislijnraster dat telt vanaf bovenkant tekstblok.
Tekst op basislijnraster, maar dan vanaf bovenkant tekstvak.

Opslaan als een objectstijl, met verwijzing naar een alineastijl die weer weet welke volgende stijl er toegepast moet worden: dat is nog eens automatiseren!

Wil je meer van dit soort handige tips? Ik kijk graag welke het meest voor jou van toepassing zijn. Neem contact op, en ik kom kijken hoe ik jouw workflow kan vereenvoudigen.

En nu?

Wil je dit alles liever in video zien, dan staat die hiernaast/hieronder. Wil je meer van dit soort handige tips? Ik kijk graag welke het meest voor jou van toepassing zijn. Neem contact op, en ik kom kijken hoe ik jouw workflow kan vereenvoudigen.

Laat knoppen zien
Verberg knoppen
peter maas

Gevonden wat je zocht??

Anders heb ik nog wel wat gratis tips voor je. Met betrekking op jouw werk, natuurlijk. Laat dan in ieder geval even je mailadres achter. En geef aan waar je belangstelling ligt. Dan hoef je niet meer te zoeken naar goede tips op deze site, maar krijg je ze meteen in je mailbox!

Interessegebied – Ik werk met (meerdere mogelijk):

Inschrijving gelukt! Binnenkort gratis tips.